بزرگترین و پایدارترین میراثی که شما به عنوان یک کارآفرین موفق به جا می‌گذارید، امپراتوری کسب‌وکارتان نیست؛ بلکه فرزندی است که شایستگی، درایت و توانایی مدیریت آن میراث را داشته باشد. ستون فقرات این شایستگی، یک ویژگی شخصیتی قدرتمند به نام مسئولیت‌پذیری است. این ویژگی صرفا به معنای انجام چند وظیفه نیست، بلکه یک ذهنیت عمیق از مالکیت، پاسخگویی و تعهد است. پرورش این ویژگی در محیطی سرشار از رفاه و امکانات، نیازمند یک رویکرد هوشمندانه و آگاهانه است. آموزش مسئولیت پذیری در کودکان، مهم‌ترین سرمایه‌گذاری شما برای آینده است.
چرا مسئولیت پذیری در کودکان خانواده‌های کارآفرین چالشی متفاوت است؟
شما به عنوان یک کارآفرین، تجسم کامل مسئولیت‌پذیری هستید. اما به طور متناقضی، محیطی که با موفقیت خود برای فرزندانتان فراهم کرده‌اید، می‌تواند بزرگترین مانع برای رشد این ویژگی در آن‌ها باشد. رفاه و راحتی، فرصت‌های طبیعی برای تجربه نیاز و تلاش را از بین می‌برد و این نیازمند یک استراتژی پرورشی کاملا آگاهانه از سوی شماست. درک این چالش منحصربه‌فرد، اولین گام برای آموزش موثر مسئولیت پذیری در کودکان و جلوگیری از شکل‌گیری یک ذهنیت مخرب است.
خطر سندروم استحقاق ناشی از رفاه بیش از حد
وقتی نیازهای کودک قبل از آنکه حتی مطرح شوند، برآورده می‌شوند و همه چیز به راحتی در دسترس او قرار می‌گیرد، این خطر وجود دارد که او به سندروم استحقاق دچار شود. در این حالت، کودک احساس می‌کند که لایق و مستحق دریافت همه چیز است، بدون اینکه لازم باشد برای آن تلاشی کند یا قدردانی نماید. این ذهنیت، دقیقا در نقطه مقابل مسئولیت‌پذیری قرار دارد و می‌تواند در آینده به شکل‌گیری فردی متوقع، ناسپاس و ناتوان در مواجهه با سختی‌های واقعی زندگی منجر شود.
کمبود فرصت‌های طبیعی برای پذیرش مسئولیت
در یک خانواده معمولی، کودکان به طور طبیعی با مسئولیت‌های مختلفی روبرو می‌شوند که ناشی از محدودیت منابع است. اما در خانواده‌های کارآفرین، اغلب نیروی کمکی، امکانات پیشرفته و یک زندگی کاملا مدیریت‌شده وجود دارد که بسیاری از این فرصت‌های طبیعی را از بین می‌برد. وقتی همیشه کسی هست که اتاق را مرتب کند، غذا را آماده نماید یا مشکلات را حل کند، کودک فرصت کمتری برای تمرین تصمیم‌گیری، تلاش کردن، اشتباه کردن و مهم‌تر از همه، یادگیری از عواقب طبیعی انتخاب‌هایش را خواهد داشت.
ابعاد مهم مسئولیت پذیری در کودکان: آیا کودک شما آماده زندگی است؟
بسیاری از والدین، مسئولیت‌پذیری را با انجام دادن لیستی از وظایف روزمره، مانند مرتب کردن اتاق، اشتباه می‌گیرند. در حالی که این کارها بخشی از آن است، اما مفهوم واقعی بسیار عمیق‌تر و گسترده‌تر است. مسئولیت‌پذیری واقعی یک ویژگی شخصیتی چندبعدی است که شامل پاسخگویی در قبال انتخاب‌ها، کلمات، احساسات و روابط می‌شود. برای پرورش یک فرد واقعا مسئول، باید نگاهمان را از یک چک‌لیست ساده فراتر ببریم و بر روی ساختن پایه‌های شخصیتی او تمرکز کنیم.
مسئولیت در قبال وسایل و وظایف شخصی
این اولین و ملموس‌ترین سطح از مسئولیت‌پذیری است. این بخش شامل مراقبت از اسباب‌بازی‌ها، مرتب نگه داشتن اتاق، انجام تکالیف مدرسه و مدیریت زمان شخصی می‌شود. آموزش مسئولیت پذیری در کودکان در این سطح به آن‌ها حس مالکیت و شایستگی می‌دهد. کودکی که یاد می‌گیرد مراقب وسایل خود باشد و وظایفش را بدون یادآوری مداوم انجام دهد، در حال ساختن پایه‌های محکمی برای پذیرش مسئولیت‌های بزرگتر در آینده است.
مسئولیت در قبال کلمات، احساسات و انتخاب‌ها
این سطح عمیق‌تر و مهم‌تر است. در اینجا، کودک یاد می‌گیرد که مسئولیت تاثیر کلماتش بر دیگران را بپذیرد، احساسات خود را به روشی سالم مدیریت کند و پاسخگوی نتایج انتخاب‌هایش باشد. این به معنای آن است که به جای مقصر دانستن دیگران (او باعث شد من عصبانی شوم)، یاد بگیرد که بگوید (من انتخاب کردم که عصبانی شوم). این سطح از مسئولیت پذیری در کودکان، سنگ بنای هوش هیجانی و بلوغ شخصیتی است.
استراتژی‌های عملی برای تقویت مسئولیت پذیری در کودکان
آموزش مسئولیت‌پذیری از طریق سخنرانی و نصیحت اتفاق نمی‌افتد؛ بلکه در عمل و تجربه شکل می‌گیرد. وظیفه شما به عنوان والدین، ایجاد یک زمین بازی امن است که در آن فرزندتان بتواند این مهارت را تمرین کند. این نیازمند یک تغییر نگرش از مدیریت کردن فرزند به مربیگری اوست. استراتژی‌های زیر به شما کمک می‌کنند تا این محیط توانمندساز را خلق کنید و به هدف پرورش مسئولیت پذیری در کودکان دست یابید. اینها روش‌هایی برای ساختن اعتماد به نفس و شایستگی هستند.
واگذاری مالکیت و اختیار واقعی به کودک
به جای اینکه به کودک خود دستور دهید چه کاری انجام دهد، یک مسئولیت را به طور کامل به او واگذار کنید. این یعنی او نه تنها مسئول انجام آن کار، بلکه مسئول فکر کردن، برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری در مورد آن نیز هست. این کار به او احساس مالکیت و اهمیت می‌دهد. برای مثال:
- کودک ۶ ساله: شما مسئول ظرف آب و غذای حیوان خانگی هستی. خودت باید یادت باشد که کی آن‌ها را پر کنی
- کودک ۱۰ ساله: مسئولیت برنامه‌ریزی و آماده کردن ناهار مدرسه‌ات برای کل هفته با خودت است. بودجه و مواد اولیه در اختیار توست
- نوجوان ۱۴ ساله: تو مسئول برنامه‌ریزی یکی از وعده‌های شام خانواده در هفته هستی؛ از انتخاب غذا تا خرید و پختن آن
اجازه دادن به کودک برای تجربه عواقب طبیعی انتخاب‌هایش
یکی از سخت‌ترین کارها برای والدین موفق، کنار ایستادن و تماشای اشتباه کردن فرزندشان است. اما نجات دادن همیشگی کودک از عواقب منفی انتخاب‌هایش، به او این پیام را می‌دهد که مسئولیت واقعی وجود ندارد. اگر تکالیفش را انجام نداد، اجازه دهید با معلمش روبرو شود. اگر پول توجیبی‌اش را زود خرج کرد، اجازه دهید تا آخر ماه بی‌پول بماند. این تجربیات، اگرچه تلخ، اما بهترین معلمان برای آموزش مسئولیت پذیری در کودکان هستند.
ساختن ستون فقرات شخصیت فرزندتان با شرکت در جلسات کوچینگ
مسئولیت‌پذیری، ستون فقرات شخصیت یک انسان توانمند و موفق است. ساختن این ستون فقرات در محیطی سرشار از رفاه، یک فرآیند ظریف و پیچیده شبیه به معماری شخصیت است که نیازمند نقشه و مهارت است. کوچینگ تخصصی خانواده با مهدی آریافر به شما کمک می‌کند تا این نقشه راه را طراحی کرده و ابزارهای لازم برای ساختن شخصیتی محکم و پاسخگو در فرزندتان را به دست آورید. برای سرمایه‌گذاری روی مهم‌ترین سازه زندگی‌تان، یعنی شخصیت فرزندتان، شرکت در یک جلسه کوچینگ تخصصی و حرفه‌ای توسط مهدی آریافر به‌شدت پیشنهاد می‌شود.
سوالات متداول
از چه سنی می‌توان آموزش مسئولیت‌پذیری را شروع کرد؟
از حدود ۲ تا ۳ سالگی با وظایف بسیار ساده مانند گذاشتن اسباب‌بازی در سبد. هرچه زودتر شروع کنید، این ویژگی به بخش طبیعی‌تری از شخصیت کودک تبدیل می‌شود.
اگر فرزندم در برابر پذیرش مسئولیت مقاومت کرد چه کنم؟
از وظایف کوچک و مورد علاقه او شروع کنید. مطمئن شوید که مسئولیت را به او حق انتخاب می‌دهید (مثلا دوست داری در چیدن میز کمک کنی یا در جمع کردن آن؟).
آیا واگذاری مسئولیت زیاد به کودک، او را از کودکی کردن باز نمی‌دارد؟
خیر، اگر مسئولیت‌ها متناسب با سن و توانایی او باشند و زمان کافی برای بازی و تفریح نیز در نظر گرفته شود. مسئولیت‌پذیری به کودک حس شایستگی و اهمیت می‌دهد که برای رشد او مفید است.
اشتراک گذاری:
